A. Identifikasi Lontar Satua Sampi
Wadak
1. Judul
Naskah : Sampi Wadak
2. Nomor
naskah : VI b /1634/5
3. Tempat
penyimpanan naskah : Gedung Kirtya
4. Asal
naskah : Hasil dari membeli
5. Keadaan
naskah : Baik
6. Ukuran
naskah : ( P x L= 50,4 X 3,3)
7. Tebal
naskah : 0,8 cm/ 12 Lembar lontar
8. Jumlah
baris : 4 baris (halaman terakhir 1,5 baris)
9. Huruf
atau aksara yang digunakan : aksara Bali
10. Ukuran
dan bentuk huruf : Normal
11. Bentuk
tulisan : Tegak
12. Cara
penulisan : Bolak-balik
13. Bahan
naskah : Daun rontal
14. Bentuk
teks : Satua
15. Umur
naskah :75 Tahun
16. Identitas
penulis : Ketut Kaler banjar paketan
17. Asal
usul : Ketut Kaler Banjar Paketan
18. Fungsi
: memberikan nasehat kepada pembaca untuk selalu sabar dalam menghadapi segala
cobaan hidup, dibalik suatu masalah pasti Tuhan mempunyai rencana lain.
19. Kalimat
awal : Satua Sampi Wadak, kacerita Ida
Sang Prabu di Daha madue oka asiki istri. Prabune di Koripan madue masih oka
asiki nanging lanang.
20. Kalimat
akhir : Kenak Ida Sang Prabu Daha, lantas Ida lunga ka Koripan. Gelisin satua,
sedek dina rahayu, ditu Ida Raden Mantri mabuncing teken Raden Galuh Daha.
Puput.
B.
Alih
Aksara Satua Sampi Wadak
Sampi Wadak
Kacerita
Ida Sang Prabu di Daha madue oka asiki istri. Prabune di Koripan madue masih
oka asiki nanging lanang. Kacerita jani di Daha. Ida Raden Galuh Daha makayun
manglila-lila kataman. Matur kone Ida teken ajine : “Ratu Aji, titiang jaga
kataman malali,” “ Nah”. Lantas anake Agung ngandikayang panjeroane : “Nginte,
Ngamban, kemu iringang I Nanak Galuh kataman! “” Inggih titiang sairing.
Mamargi lantas Raden Galuh iringang panjeroan, I Nginte teken I Ngemban.
Tan ceritanan, teked suba Ida
ditaman. Ditu lantas Ida masiram, suud masiram, lantas Ida mailehan kone di
taman ngalap bunga. Kenken baja lantas tuun ujan angin peteng liget. “ Be makiayangan
lantas Raden Galuh bareng panjeroane pungsang- pangsing teken angine. “ Ditu
lantas pade mabelasan, suba tusing karuan baana timpalne baan petenge, alah
kidemang.
Kacerita
suba hilang papetenge, I Nginten Ngemban mara ngalih-alihin Raden Galuh, tusing
ada. Makwewengan lantas panjeroane makadadua. “Me, ne dija Ida Raden Galuh, meh
palaibang papetengan janenga, lan enggalang aturang teken Anake Agung kapuri. “
Malaib lantas panjeroane makadadua kapuri matur teken Anake Agung : “ Ratu Dewa
Agung, punapi okan jokor I Dewa Ida Raden Galuh palaibang papetengan ring taman.
“ Jani wireh keto, matatangis kone saisin purine baan Raden Galuh palaibang
papetengan.
Tan ceritanan Ida Sang Prabune di
Daha sungsut, kaceritanan jani Raden Galuh ulung ditengah alase wajah. Nangis
kone Ida ditu malinggih dibongkol punyan kayune. Tangis Raden Galuhe dingehe
kone teken I Sampi Wadak : “ Ne ngudiang ada jalma mangeling dini bedanginne,
bakal alih keme, jani gantinne awake maan nadah jalma. “ Keto kone kenehne I
Sampi Wadak, tur ia lantas majalan, ngalih I Raden Galuh. Suba teked ditu, mara
cingakine I Sampi Wadak teken I Raden Galuh, makiayangan lantas Ida baan takut
Idane. Ngomong lantas I Sampi Wadak : “Jero Istri, sampunang jero takut, sira jerone
dados nangis deriki paragaan? “Wireh keto abetne I Sampi Wadak, makesiar lantas
kayun Idane Raden Galuh, tur Ida lantas ngandika : “ Inggih jero Sampi, tiang
okan Sang Prabu Daha. Awinan tiang deriki, tiang ampehang papetengan, lantas
ulung tiang deriki. “ Matur I Sampi Wadak : “ Bah padalem pesan ja Jokor I
Dewa, margi ja kaumah tiange, derika Jokor I Dewa malinggih sareng ajak titiang
! “ Keto aturne I Sampi Wadak. Kenehne, bakal ubuhin malu I Galuh, bin pidan
lamun suba mokoh mara tadah. “ Margi kumah titiange ! “ Keto aturne I Sampi
Wadak ngawawanin, lantas kayun Ida Raden Galuh.
Kacerita suba Ida Raden Galuh
malinggih digook I Sampine dibongkol abinge. Sai-sai I Raden Galuh alihanga
ajeng-ajengan Wohwohan. Kenak pesan Ida Raden Galuh, sing ja Ida uning raga
bakal katadah. Kacerita sedek dina anu, sedek I Sampi Wadak luas ngalih amah,
kacerita Me Lutung nuju malali-lali duur gook I Sampine. Lantas nota Raden
Galuh beten dibungas gooke, ditu lantas Me Lutung tangkejut, tur ngenggalang
lantas ia tuun maranin Raden Galuh. Suba neked beten, matur lantas Me Lutung. “
Ratu Dewa Aju, nguda Jokor I Dewa deriki? “ Margi Jokor I Dewa makaon, nyen
tadahe Jokor I Dewa antuk I Sampi Wadak. “ Ah nira sing nyak, nira anak
sajanganga teken I Sampi Wadak, kelan sai-sai nira alihanga woh-wohan. Dadi Me
Lutung ngorahang nira lakar tadaha, Me Lutung nagih melog-melog nira ? “ Beh I
Dewa Aju, dados Jokor I Dewa ngandikaang titiang jagi melog-melog, “ Titiang
tan purun ring Jokor I Dewa. Margi gelis-gelis Jokor I Dewa makaon. “ Kedeh I
Lutung ngaturin Raden Galuh makaon, kajun lantas Ida, iringa teken Me Lutung
kaumahne, menek dipunyan baingine gede. Ditu digook kayune baduur engkebanga
Raden Galuh teken I Lutung.
Kacerita jani I Sampi Wadak teke uli
ngalih amah, dapetanga Raden Galuh tusing ada. Ditu ngengap palihatne Sang
Sampi, kebras-kebres bindeng ngalih-alihin Raden Galuh. Salantang jalan I Sampi
Wadak ngipuh tanduk, kacerita teked lantas beten umahne Me Lutung. Nota I
Lutung beduur teken I Sampi Wadak. “Lutung-lutung, nyai nepukin Raden Galuh? “ Masaut
I Lutung : “Be, I tunian Ida anak dini ngibukang cai, mara gati Ida ngalodang,
Ida ngandikaang kapasih nyeburang raga. Kema enggalang tugtug !” Numbrag lantas
ngenggalang I Sampi Wadak ngalodang . Mara makalah I Sampi, kendel kone I
Lutung lantas ia magending : erang erang erung, I Sampi Wadak mangipuh tanduk,
jegeg ja kadi jegeg, kagelanira taruna bagus. “ keto dogen begbeg gagendinganne
I Lutung.
Kacerita I Sampi Wadak suba teked
dipasisi. Ngengap palihatne I Sampi ngiwas-iwasin Raden Galuh. Dening tusing
ade, kroboke lantas pasihe. Dening tusing ade masih Raden Galuh, malipetan
lantas ia kumahne Me Lutung. Mara note baan I Lutung I Sampi teka, suud lantas
ia magending. “ Kenken Sampi, tepukin cai Raden Galuh? “Tusing.” Keto abetne I
Sampi Wadak. “ Beh mara gati Ida nganginang, Ida ngalih cai. “ Jan sing
panggihin Ida cai, Ida ngandikaang nyeburang raga di pangkunge. Kema enggalang
uber, nyen enggalan macebur nyen Ida di pangkunge ! “ Apa ngenggalang lantas I Sampi Wadak
nganginang. Mara makalah I Sampi, buin I Lutung magending : “Erang, erang
erung, I Sampi Wadak mangipuh tanduk, jegeg ja kadi jegeg, kagelanira taruna
bagus.
Kacerita jani pajalanne I Sampi
Wadak kanti joh pesan, tuun pangkung menek pangkung tusing masih tepukina Raden
Galuh, dadi malipetan kone I Sampi buin aliha I Lutung. Disubane tepukina I
Lutung, ngomong lantas I Sampi : “ Lutung, nguda sing tepuk I Raden Galuh? “Beh, mara busan gati Ida dini
beneh kauh nangis ngame-ame cai, kema enggalang tutug. “ Jen tusing panggihin
Ida cai anak Ida ngandikaang lakar nyeburang raga di gerembenge. Bencit lantas
I Sampi beneh kauh. Mara makalah dogen I Sampi buin I Lutung magending, patuh
gagendingane buka itunian.
Kacerita pajalane I Sampi Wadak
kelan joh gati nuun-nuunin gerembengan, sing masi tepukina Raden Galuh, ditu
lantas ia naan teken dewek kabelog-belog baan I Lutung. Ngenggalang lantas I
Sampi Wadak malipetan ngalih Sang Lutung. Nu joh I Sampi suba note teken I
Lutung sepi lantas gagendingane I Lutung. Jani napak kone suba I Sampi beten
umahne I Lutung, kebris-kebris ngipuhang tandukne. “Ah iba Lutung, jani senah
suba dayan ibane, iba melog-melog awake, iba suba ngengkebang Raden Galuh.
Tusing nyak iba ngulihang, bakal pungkatang kai umah ibane djani. “ Masaut I
Lutung : “ Pah I Sampi, dadi ngawag-ngawag gati I Sampi ngomong. Anggon awake
gena ngengkebang Raden Galuh. “ Iba suba ane ngengkebang.” Keto pesautne I
Sampi Wadak, lantas sengkot-sengkota bongkol kajune, kenken baya, nyalongket
lantas tandukne diakah kayune. Maketat-ketetan sing dadi baana ngelesang.
Ngembe kone I Sampi laut mati. Suba mati I Sampi Wadak, tuun kone Raden Galuh,
lantas tunjela bangke I Sampi Wadak. Suba dadi awu, lantas anjute kone teken
Raden Galuh. Suba kone keto, dadi dewa lantas I Sampi Wadak, tur lantas
ngandika teken Raden Galuh : “Nah cening Galuh Daha, yen sing cening nyupat
bapa, meh nu bapa I Sampi Wadak. Nah dumadak cening apang rahaju, mani puan
sida bakal cening katepuk teken misan ceninge I Mantri Koripan. Suba suud
ngandika keto, lantas Ida malecat.
Kacerita jani Raden Galuh ditengah
alase sig umah Me Lutung. Sai-sai I Lutung ngalihang Raden Galuh woh-wohan. Kuting
kedis-kedise ane maumah paek-paekan ditu pada bakti teken Raden Galuh. Ada
maturan ceroring, ada maturan nyambu muah len-lenan. Ditu kedise
mapunduh-punduh sig umah I Lutung, pada masukan-sukan, ada macanda makakedekan,
ada ngigel. Ngomong I Lutung teken kedise : “ Ih cai kedis, tegarang magending,
ake ngigelin! “ Magending kone lantas kedise
: “ Kucaci kucicang kucalcil amah icang, kayuyu kacubeng, jani sebeng-sebeng.
Kucicung kucicang, Meme Lutung makejit ngincang. “ Be I Lutung sragsag-sregseg
lantas ngigel, aeng gecaran carang-carang kayune alah ogarang. Mabriag lantas
kedise ngedekin. Nah gelisang satua, ceritanne makelo kone suba Raden Galuh
ditu djumah I Lutunge, telah kone suba woh-wohane ane paek-paek ditu, jani
kanti ngejoh-ngejohang kone pagedinne I Lutung
ngalih woh-wohan bakal ajengan I Raden Galuhe, tepukin lantas I Lutung kubu,
tur liu pesan woh-wohane ditu, biu, manggis, ceroring. “Beh ne nguning biune
dini, nyen sih ngelah kubune. Jumah ia ane ngelahang bakal paling kone biune.”
Keto kone I Lutung ngengap palihatne.
Ceritanne ento umah I Rangsasa. I
rangsasa dugase ento nuju luas ngalih amah. Dadinne suung dikubune ento. Wireh
suung, ngenggalang kone I Lutung ngalap biu ajeng ane nasak, lantas abana
mulihne. Suba ia neked jumah, ngandika Raden Galuh. “Teked kija luasne Me
Lutung, dadi tengai tepet mara teka. Kaden nira meme nepukin sengkala, bane
tumben makelo pesan pagedine memene. “ Ratu Dewa Ayu, napi doh pajalan tiange.
Deriki-derikian telas sampun woh-wohane. Doh pesan badaja, derika tiang manggihin
kubu. “ Beh akeh pisan punyan biune derika tur mabuah nasak-nasak. Niki napi
tiang polih ajengan. Durusang Ratu ajengan! Buin mani semengane buin kone I
Lutung mamaling biunne I Rangsasa. Dening bes pepes I Rangsasa kelangan biu,
pedih lantas I Rangsasa : “Ne dadi sai-sai ilang biune. Nyen sih mamaling. “
Keto kone I Rangsasa ngarengkeng, padidiana. “Nah bin mani bakal pasangin jehet
diambah-ambahane, bakal engkebin tendasne dini diebete. “
Kacerita buin manine palimunan
pesan, mapasang jehet kone I Rangsasa tur engkebina luanan umah diebete.
Tengalan teka lantas I Lutung kema lakar mamaling biu, saab-seeb uli diwangan
kubune. “ Sing ada ane ngelahang, suung. “ Bakal palebihin kone jani ngalih biu
apang kapahan mai. “ Keto kone kenehne I Lutung, tur lantas ia mulihan, majalan
sambilanga nulengek ngiwas-iwasin biune ane paling nasak. Dening ia majalan
nulengek, tusing note jehete bakat terjaka. Kena lantas I Lutung jehet, aeng
kerejetanne mabudi ngelesang, enggalan teka lantas I Rangsasa. “Ne bangkaan I
Lutung sai-sai mamaling biun awake, beneh lesag baana. Jani taanang tendas
ibane, bakal anggon tatimbungan tendasne, cicing tetenan. “ Ditu ngeling lantas
I Lutung ngidih urip teken I Rangsasa. “ Tiang ngidih urip kaki, kaden tiang
tusing kaki ngelah biuneene. Sangkan tiang sai-sai ngalih biu mai, anak tiang
ngalihang Raden Galuh. “ Dija Raden Galuh? “Keto abetne I Rangsasa. “ Lamun nyak
ja cai nyerahang Raden Galuh teken kaki, kaki nyak ngelebang cai. “ Nggih,
kuala jani Raden Galuh nu alit, tiang ngubuhin malu. Buin pidan lamun suba
duur, ditu mara bakal baang kaki. Jan jani kaki nagih nadah I Raden Galuh, dadi
seletan gigin kakine dogen kuangan. ‘Nah keto je keto. Kuala melahang pesan nan
ngubuhin. “ Nggih “ Lebina kone lantas I Lutung. Kaki-kaki. “ Keto abetne I
Lutung, dong baang tiang ngidih baas, bakal tepeng, bakal aturin I Raden Galuh,
pang enggalan mokoh. Payuk pada icang baang. “ Baanga lantas I Lutung baas
teken payuk. Be, magregohan kone I
Lutung nyuun payuk misi baas.
Kacerita
suba teked dijumahne, matakon kone Raden Caluh: “beh meme Lutung, dadi mara
meme teka, to apa suun meme?” “Baas Ratu Dewa Ayu.” “to dija meme maan baas?”
“Derika ring umah I Rangsasane. Napi das-dasan tiang lacur, titiang keni jehet
ituni irika. Ten titiang ten ngakuang jokor I Dewa, meh titiang tampaha, antuk
I Rangsasa.” “be, dadi Nira akuang meme, sajaan meme nira lakar parebus urip
memene, Nira mati lakar tadaha ben I
Rangsasa.” Tan wenten Ratu Dewa Ayu, I rangsasa jaga belog-belog titiang.
Sampunang ja Jokor I Dewa sangsaya, tan durus punapi Jokor I Dewa pacang dados
tatadahan I Rangsasa. Titiang ngawenang daya, padem pacang ipun.” “sing ke meme
nguluk-nguluk nira, me Lutung” “be nguda Jokor I Dewa sapunika. Purun kadi napi
sih titiang ring Jokor I Dewa. Puniki te ambilin baase, titiang ngarereh saang
margi nyen nepeng.” Ambila lantas baase teken Raden Galuh, I Lutung lantas
ngalih saang. Suba maan saang lantas repot Raden Galuh nepeng.
Kacerita
suba lebeng, ngajengang lantas Raden Galuh. Suud Ida ngajengang mara kone
merasa kenakan ragan Idane. Gelising satua, sai-sai kone I Lutung kema kumah I
Rangsasa ngidih baas. Matakon I Rangsasa teken I Lutung : “ Lutung” “Tiang kaki,” “Kenken suba duur Raden
Galuh. “ Suba kaki. Nah bin mani peteng tiang lakar ngajak mai. Da men kaki
masembe. Anak Ida takut teken sembe, nyen sing kayun nyen Ida mai. Jani tiang
baang malu baas, lebihin men abedik. Baang tiang ngidih cetik, bakal anggon nyetik
Raden Galuh. “ Mara keto abetne I Lutung
kendel kone I Rangsasa, lantas nyemak ia baas asok, teken cetik baanga I
Lutung. “ Ne jemakin baase, Lutung ne cetik!” Mani sanjaan men ajak Raden Galuh
mai, da melog-melog. “ Nah.” Jemakina baase muah cetike teken I Lutung, lantas
ngenggalang ia mulih ngaba baase. Suba neked jumahe, ngandika lantas Raden
Galuh: “ Ne nguda sepala gati Me Lutung ngaba baas?” Masaur I Lutung : “ Jaga
tepung titiang , anggen titiang jaja, jaja jalma-jalmaan, mangda kadi Jokor I
Dewa agengne, jaga dagingin cetik. Benjang wengine pacang wehin titiang I
Rangsasa. Dong kaden ja Jokor I Dewa. “” Nah lamun keto jalan jani suba tepung.
“ “Margi Ratu Dewa Ayu. “ Nepung lantas I Raden Galuh ajaka I Lutung. Buin mani
semengane ngae lantas jaja jalema-jalemaan amun Raden Galuh gedene. Tendasne,
ditengahne misi nyuh abungkul ane suba menges isinine cetik.
Kacerita nyanan peteng kema lantas I
Lutung kumah I Rangsasa ngaba jaja jalema-jelemaan. Suba neked dipadiwangane,
kauk-kauk lantas I Lutung: “Kaki, kaki.” “ Nyen ento I Lutung ?” Tiang kaki.
Dong dampeh sembene. Ne tiang ngajak Raden Galuh, anak Ida takut teken sembe, nyen
nangis Ida. Dampaha lantas sembene I Rangsasa. “ Dong mai ajak Raden Galuh,
suba kamatiang sembene ! “ Mulihan lantas I Lutung. “ Ne juangin I Raden Galuh,
kaki ! “ Jemakine lantas Raden Galuh togo teken I Rangsasa. “ Kalahin ba kaki,
tiang mulih. “ “ Nah ma ba cai mulih, cai sing ngidih biu? “ Sing kaki, kalahin
ba. “ Makalieng lantas I Lutung nyaru-nyaru mulih, lantas makecos ia kenebe.
Kacerita
I Rangsasa kendel pesan, encog-encoganga I Raden Galuh. Sabilang encoganga, I
Lutung ngucapang uli nebe. “ Celengek, ngek, ngek. “ Da nangis Ratu Raden
Galuh. Sayang, I Dewa sayang. “ Keto abetne I Rangsasa. Buin encoganga Raden
Galuh, buin macelengek bungutne I Lutunge, dinebe. “ Sayang Dewa Ayu sayang,
sampunang nangis. “ Suba med I Rangsasa nyandaiin togoge, lantas caloka
tendasne. Kriuk, kriuk, kriuk. “Beh manis. Ngenggalang lantas awakne. “Tabahan
asan awakne. “ Suba kone telah togog Raden Galuhe baana ngamah, kebus lantas
basange I Rangsasa. Kebus uyan, jerarat-jeriritanga ibane, lantas ia mati.
Sasubane mati I Rangsasa, tuun lantas I Lutung. “ Ha, bangka polon ibane bangka.
Jani kai name punyan biun ibane, ajak kai Raden Galuh lakar nongos dini di umah
ibane.” Mulih kone I Lutung ngenggalang. Suba teked jumahne, mataken lantas
Raden Galuh “ Kenken Me Lutung, suba mati I Rangsasa? “ “ Sampun Ratu Dewa Ayu,
benjang margi sareng mariki, umahne I Rangsasa. Derika ngeraris malinggih
“ “ Lan “. Keto pesautne I Raden Galuh.
Kacerita
mani semengane, kema lantas Raden Galuh kumahne I Rangsasa ajaka I Lutung. Suba
teked ditu, dapetang Ida bangka I Rangsasa nyengku. Di lantas tunjel Ida bangke
I Rangsasane. Subane matunjel, lantas I Rangsasa dadi Dewa, tur ngandika teken
Raden Galuh : “Cening Galuh Daha, cening ko olas nyupat bapa. “Nah
keneng-kenengin cening dini nongos buin akejep. Buin pidan teka lakara rakan ceninge
I Mantri Koripan mai, ditu lakara cening nemu bagia. Suba suud ngandika keto,
lantas Ida malecat, hilang tan pamengan.
Gelising
satua makelo suba Raden Galuh ditu ajaka I Lutung, jani kacerita Ida Mantri
Koripan lunga maboros, iringang papatih mantri muah panjak asepala, tur makta cicing
sasa-sasa. Mailehan Ida ditengah alase, tusing polih paburuan, lantas rauh Ida
diwangan pondokne Raden Galuh.
Kacerita I Lutung ia sedekan mamanting, mamanting
pangangge I Raden Galuhe, ditu dipancorane samping kubunne sambilanga
magendingan : “Koplek ia ae koplek, wastran Ida Raden Galuh. Jelek ja jelek
kagelan nira taruna bagus. “ sedeng gatina I Lutung mamanting, lantas trojoga
teken cicinge tur kepet-kepetanga. Mati lantas I Lutung. Dening ujut cicinge
makrongkong, maseean lantas Raden Galuh, cingakina ada anak ajaka liu,
makeledan lantas I Raden Galuh. Ngandika Ida Raden Mantri teken I Patih: “Kaka
Patih, Kaka Patih, kema ja mulihan, ngidih yoh! “ Inggih Ratu Dewa Agung.”
Mulihan lantas I Patih. Mara kone teked jumahan, tangkejut I Patih wireh ada
anak bajang buin jegeg ditu padidiana. Ngenggalang I Patih pesuan matur teken
Ida Raden Mantri.” Ratu Dewa Agung wenten anak Luh jegeg jumahan padewekan.”
Mulihan lantas Raden Mantri teken iringane. Ditu macunduk I Raden Mantri teken
I Raden Galuh. Katakenin lantas Raden Galuh antuk Raden Mantri, ditu lantas I
Raden Galuh nuturang raga. Kasaup kone
lantas I Raden Galuh antuk I Raden Mantri saha Ida mangandika: “Beh, kalingan
adin beli I Dewa. Beli suba I Mantri Koripan, jalan adi bareng mantuk, ka
Koripan.” “ Inggih titiang sairing beli
Agung. Suba kone keto, jani I Raden Galuh, ngibukang kone I Lutung : Ne nguda
makelo pesan Meme Lutung tunden tiang mamanting.” Ada lantas parekane ngaturang,
I Lutung suba mati kerah cicing. Mara pirenga atur parekane ngaturang I Lutung
suba mati, nangis lantas Ida Raden Galuh, sedih masasambatan ngame-ame I
Lutung, baan gede pesan piutangan Idane.
Tan
kacerita I Raden Galuh sedih, kocap Ida Raden Mantri teken Raden Galuh, suba
mamargi mantukan kairing baan iringan Idane makejang. Tan kocapan dimargine, kacerita
suba rauh dipuri, kenak pesan kayun Ida Sang Prabu kalih Prameswari, baan okane
rauh ngajak I Galuh Daha. Prajani lantas Ida maputuran ka Daha, nguningang okan
Idane, Raden Galuh suba di Koripan, kakeniang dialase antuk I Raden Mantri.
Kenak Ida Sang Prabu, lantas Ida lunga ka Koripan sareng Ida Pramewari.
Gelising
satua, sedek dina rahayu, ditu Ida Raden Mantri mabuncing teken Raden Galuh
Daha.
C.
Terjemahan
Satua Sampi Wadak ke dalam Bahasa Indonesia
Diceritakan
ada seorang Raja dari Daha memiliki seorang anak perempuan. Seorang Raja dari
Koripan juga memiliki seorang anak tetapi laki-laki. Diceritakan sekarang di
Daha. Raden Galuh ingin bermain-main ke taman. Menghadaplah Beliau kepada
Ayahandanya : Ayahanda, saya ingin bermain ke taman,” “Ya”. Lalu Sang Raja
menyuruh dayangnya :” Nginten, Ngamban, pergilah bersama anakku Galuh ke Taman! Iya saya akan mengikuti.
Berjalanlah Raden Galuh diiringin para dayang. Si Nginten dan I Ngamban.
Tidak diceritakan, Beliau sudah
sampai di Taman. Lalu di sana beliau mandi, habis mandi, lalu Beliau
berkeliling memetik Bunga. Seperti bahaya, lalu turun hujan angin gelap gulita.
Sudah berhamburan lalu Raden Galuh dan dayangnya dibuat kesana-kemari oleh
angin. Saat itu semuanya berpisah, sudah sangat kacau temannya karena gelapnya,
seperti merem.
Diceritakan
kegelapan sudah hilang, Si Ngenten Ngemban baru mencari-cari Raden Galuh, tidak
ada. Kedua dayang itupun ribut. Haduh, dima Sang Raden Galuh, aah bisa
dilarikan oleh kegelapan tadi, ayo cepat laporkan kepada Sang Raja ke Istana. “
Berlarilah kedua dayang itu ke Istana melapor kepada Raja: “ Raja Yang Maha
Besar, bagaimana ini anak Tuan Sang Raden Galuh dilarikan oleh kegelapan di
Taman. “ Oleh karena itu sekarang menangislah semua orang yang ada di Kerajaan
karena Raden Galuh dilarikan kegelapan.
Tidak diceritakan Sang Raja di Daha
sedih, diceritakan sekarang Raden Galuh jatuh ke Hutan Tua. Menangislah Beliau
disana, duduk di bawah pohon besar. Tangisan Raden Galuh didengar oleh Si Sampi
Wadak:” ini mengapa ada manusia menangis di sebelah Timur ini, akan saya cari
kesana, sekarang giliran saya memangsa manusia. “Begitu pikirnya Si Sampi
Wadak, lalu dia berjalan, mencari Si Raden Galuh. Sesampainya disana, baru
dilihatlah Si Sampi Wadak oleh Si Raden Galuh, terkejutlah Beliau karena
ketakutan. Lalu Si Sampi Wadak berkata:” Hai Perempua, jangan lah engkau takut,
siapa kamu sampai menangis sendiri disini?” karena begitu berkataan Si Sampi
Wadak, legalah rasanya perasaan Sang Raden Galuh, lalu beliau berkata:” Wahai
Sapi, saya anak Raja Daha. Penyebab sayan disini, saya dihembaskan oleh
kegelapan, lalu saya jatuh di sini. “Si Sampi Wadak berkata:” Aduh kasihan
sekali engkau di sini, ayo ke rumah saya, di sana kamu boleh tinggal bersama
saya! “ Begitu kata Si Sampi Wadak. Pikirnya, akan dipeliharanya dulu Si Galuh,
nanti kalau sudah gemuk akan dimakan.” Ayo ke rumah saya! “ Begitu Si Sampi
Wadak mengajaknya lagi, ikutlah Si Raden Galuh.
Diceritaka Si Raden Galuh tinggal di
tempat Si Sapi dasar tebing. Setiap hari Raden Galuh dicarikan makanan
buah-buahan. Enak sekali Si Raden Galuh, tidak tahu dirinya akan dimakan.
Diceritakan suatu hari, Si Sapi sedang berangkat mencari makanan, dicerikan ibu
kera bermain-main di atas tempat Si Sapi. Dilihatlah Raden Galuh di bawah
tempat tinggal sapi, disana ibu kera terkejut, dengan cepat dia turun dan
mencari Raden Galuh. Sesampainya di bawah, berkatalah ibu Kera:” Wahai
perempuan cantik, mengapa dirimu di sini?” Ayolah Ratu pergi, nanti engkau akan
dimakan oleh Si Sampi Wadak.” Ah saya tidak mau, orang saya disayangi disini
oleh Sampi Wadak, karena setiap hari saya dicarikan buah-buahan. Kenapa Me
Lutung mengatakan saya akan dimakan, Me Lutung mau membohongi saya? “ Aduh
Putri, kenapa Putri bisa mengatakan saya
akan membohongimu,” Saya tidak berani Putri. Ayo cepat-cepat Putri pergi.” Lama
Si Lutung menyuruh Raden Galuh pergi, lalu beliau menuruti, diikuti oleh Me
Lutung ke rumahnya, naik ke pohon beringin besar. Di lubang kayu di atas
disembunyikannya Raden Galuh oleh Si Lutung.
Diceritakan sekarang Si Sampi Wadak
datang dari mencari makanan, dilihatlah Raden Galuh tidak ada. Disana Sampi
Wadak bingung mencarinya, kesana-kemari mencari-cari Raden Galuh. Sepanjang
jalan Sampi Wadak mengadu tanduk, diceritakan sampailah di bawah rumahnya Me
Lutung. Dilihatlah Me Lutung di atas oleh Si Sampi Wadak. Lutung-lutung, kamu
melihat Raden Galuh? “Si Lutung menjawab: “Oh, tadi Beliau meributkan dirimu,
maru sekali Beliau ke selatan, Beliau mengatakan akan menjatuhkan diri di Laut.
Cepat kesana ikuti! “ Bergegaslah dengan cepat Sampi wadak ke selatan. Baru
pergi Si Sapi, bahagia sekali Si Lutung lalu ia bernyanyi: erang erang erung, I
Sampi Wadak mangipuh tanduk, jegeg ja kadi jegeg, kagelanira taruna bagus. “
selalu begitu nyanyian Si Lutung.
Diceritakan Si Sampi Wadak sudah
sampai di pantai. Matanya Si Sampi melotot melihat-lihat Raden Galuh. Karena
tidak ada, lalu dikrobok pantainya. Karena tidak ada Raden Galuh, berbaliklah
ia ke rumahnya Me Lutung. Baru dilihatnya I Sampi datang oleh I Lutung,
diakhirilah nyanyiannya. “kenapa Sampi, kamu ketemu Raden Galuh? “ Tidak.”
Begitu kata I Sampi Wadak. “ Aduh baru sekali Beliau ke Timur, Beliau
mencarimu. “ Kalau Beliau tidak menemukanmu, Beliau akan menjatuhkan diri ke
jurang. Sana cepat kejar, nanti cepatan jatuh Beliau di jurangnya! “ Lalu
dengan cepat Sampi Wadak ke arah timur. Baru pergi Si Sapi, lagi Si Lutung
bernyanyi: “erang erang erung, I Sampi Wadak mangipuh tanduk, jegeg ja kadi
jegeg, kagelanira taruna bagus.
Diceritakan sekarang perjalanannya I Sampi
Wadak sampai jauh sekali, turun jurang naik jurang tidak juga ditemukannya
Raden Galuh, berbaliklah ia lagi Si Sampi Wadak mencari Si Lutung. Sesduha
ditemukannya Si Lutung, berkatalah I Sampi: “Lutung, mengapa tidak ketemu I
Raden Galuh? “ Aduh, baru sekali Beliau disini ke arah barat menangis
memanggil-manggil kamu, cepat kejar dia.
“ kalau beliau tidak menemukan kamu, beliau mengatakan akan menjatuhkan di
jurang. Bergegaslah I Sampi ke arah barat. Baru saja pergi Si Sampi lagi I
Lutung bernyanyi, nyanyiannya sama kayak tadi.
Diceritakan perjalanan I Sampi Wadak
sangat jauh menurun-nuruni jurang,tidak juga ditemukan Raden Galuh, saat itu ia
baru sadar kalau dirinya dibohong-bohongin oleh Si Lutung. Dengan cepatnya
Sampi Wadak berbalik mencari Si Lutung. Masih jauh Sampi Wadak sudh dilihat
oleh Lutung lalu ia menghentikan nyanyianya. Sekarang Sampi Wadak sudah
mengijak dibawah rumahnya Si Lutung, kesana-kemari ia menggoyangangnya
tanduknya. “ Hai kamu Lutung, sekarang sudah kelihatan tipu dayamu, kamu
berbohong padaku, kamu sudah menyembunyikan Raden Galuh. Tidak maukah kamu
mengembalikan, akan aku robohkan rumahmu sekarang, “ Si Lutung berkata: “ Aduh
Sampi, kenapa kamu lancang sekala ngomong. Ngapain aku menyembinyikan Raden
Galuh. “Kamu dah yang menyembunyikannya. “ Begitu Sampi Wadak berkata, lalu
diungkit-ungkitlah batang kayunya, akan bahaya, nyangkutlah tanduknya di akar
kayu. Sekuat tenaga melepaskan tidak bisa. Lalu matilah Si Sampi. Sesudah Sampi
Wadak mati, turunlah Raden Galuh, lalu bangkai Sampi Wadak di bakar. Sudah jadi
abu, lalu di hanyut oleh Raden Galuh. Sedah begitu, Si Sampi Wadak menjelma
jadi Dewa, dan berkata kepada Raden Galuh: “ Wahai kamu Raden Galuh, kalau
tidak kamu membunuh aku, pasti aku akan tetap menjadi Sampi Wadak. Sekarang
semoga kamu mendapatkan kebahagiaan, suatu saat pasti kamu akan bertemu dengan
sepupumu Mantri Koripan. Sedudah berkata seperti itu lalu beliau hilang.
Diceritakan
sekarang Raden Galuh di tengah hutanditempatnya Me Lutung. Setiap hari Si
Lutung mencarikan Raden Galuh buah-buahan. Sampai burung-burungnya yang
bertempat tinggal dekat-dekat sana bakti kepada Raden Galuh. Ada yang
menghaturkan ceroring, ada yang menghaturkan jambu dan lain sebagainya. Disana
burung-burungnya berkumpul di tempatnya Si Lutung, saling bersenang-senang, ada
yang ketawa bercanda-canda, ada yang menari. Berkatalah Si Lutung kepada
burungnya: “ Hai kamu burung, cepatlah bernyanyi, aku menari! “Lalu Burungnya
bernyanyi: “ Kucicung kucicang kucal-kucal amah icang, kayuyu kacubeng,
sekarang bersemu-semu. Kucicung kucicang, Meme Lutung makecit ngincang. “ Lalu
Si Lutung goyang kesana goyang kemari lalu menari, gesit sekali ke dahan-dahan
kayunya. Semua burung ketawa. Singkat cerita, sudah lama Raden Galuh di
rumahnya Si Lutung, habis sudah buah-buahan yang dekat sana, sekarang sampai
jauh-jauh sekali berangkatnya Si Lutung mencari buah-buahan untuk di makan oleh
Raden Galuh, dilihatlah sebuah Gubuk, dan disana banyak ada buah-buahan,
pisang, mangggis, ceroring. “ Aduh disini pisangnya sudah menguning, siapa sih
yang punya gubuk ini. Di rumahkah pemiliknya akan aku curi pisangnya, “ Begitu
Si Lutung lalu matanya melototi semua arah.
Ceritanya itu rumah Raksasa. Si
Raksasa saat itu masih berangkat mencari makanan. Itu sebabnya gubuk itu sepi.
Karena sepi, dengan cepat Si Lutung memetik pisang satu ijeng yang matang, lalu
dibawanya pulang. Sesampainya di rumah, berkatalah Raden Galuh, “ Sampai dimana
Me Lutung berangkat, kenapa siang sekali baru datang. Aku kira Meme menemukan
bahaya, karena baru kali ini seperti ini. “ Putri Ayu, apa jauh perjalanan
saya. Disini sudah habis semua buah-buahannya. Jauh sekali di selatan, disana
saya menemukan gubuk. “Aduh banyak sekali poho pisang disana dan berbuah
matang-matang. Ini apa saya dapat untuk dimakan. Silakan Putri memakannya!
Keesokan harinya lagi Si Lutung mencuri pisangnya Si Raksasa. Karena terlalu
sering Si Raksasa kehilangan pisang, sedihlah Si Raksasa:” Kenapa setiap hari
pisangnya hilang. Siapa yang mencuri. “Begitu Raksasa bicara sendirian. “ kalau
begitu besok akan saya pasangi perangkap di depan pintu masuknya, lalu aku akan
bersembunyi.
Keesokan harinya dini hari sekali,
Si Raksasa memasang perangkap dan bersembunyi di luar rumahnya. Datanglah Si
Lutung kesana akan mencuri pisang, menengok-nengok ia di luar gubuk itu. “
Tidak ada pemiliknya, sepi. “ Akan aku banyakin sekarang mencuri pisang supaya
jarang kesini. “ Begitu pikir Si Lutung, dan menuju kedalam, berjalan sambil
melihat-lihat pisang di atas yang matang. Karena ia berjalan melihat ke atas,
tidak dilihatnya perangkap akan diinjaknya. Lalu Si Lutung kena perangkap,
hebat sekali reaksi Si Lutung akan melepaskan diri, cepatan datang Si Raksasa.
Inilah Si Lutung yang setiap hari mencuri pisangku, pantas habis semuanya.
Sekarang siapkan dirimu, akan aku cincang dirimu, dasar Si Lutung.” Menangislah
Si Lutung di sana meminta ampun kepada Si Rangsasa. “ Aku minta hidup kakek,
aku kira bukan kakek yang punya pisangnya. Itu sebabnya saya sering kesini
mencarinya, orang saya mencarikan Raden Galuh. “dimana Raden Galuh? “ Begitu
kata Si Raksasa. “ Kalau mau kamu menyerahkan Raden Galuk sama kakek, kakek mau
melepaskanmu. “Iya, tapi sekarang Raden Galuh masih kecil, aku dulu yang
menjaganya. Jika nanti sudah besar, disana baru akan aku serahkan kepada kakek.
Kalau sekarang kakek meminta Raden Galuh, jadi sumbatan gigi kakek saja
kurangan. Iya kalau begitu, tapi bagusin sekali merawatnya. “Iya” dilepaskanlah
Si Lutung. Kakek-kakek. “Begitu Si Lutung berkata, berikanlah saya beras, akan
saya masak, akan saya berikan kepada Raden Galuh, supaya cepat besar. Kasi juga
saya periuk. “ Dikasilah Si Lutung beras dan periuk. Berbondong-bondonglah Si Lutung
menjunjung periuk berisi beras.
Diceritakan sudah sampai dirumah,
lalu Raden Galuh bertanya: “ Aduh meme Lutung, kenapa baru datang, itu apa yang
dijunjung? “ Beras Putri Ayu.” Dimana meme mendapatkan beras?” Disana
dirumahnya Si Raksasa. Tetapi hampir saja saya celaka, saya kena perangkap
disana. Kalau tidak saya mepertaruhkan Putri , saya akan disembelih, oleh Si
Raksasa. “ Aduh, kena sampai saya kamu taruhkan, apa benar meme akan
mempertaruhkan hidup saya sebagai ganti dirimu, aku akan mati dimakan Si
Raksasa, “ Tidak seperti itu Putri Ayu, Si Raksasa akan saya tipu. “ Janganlah
Putri meragukan saya, tidak mungkin saya membiarkan Putri dimakan oleh Si
Raksasa. Saya membuat tipu muslihat, dia akan mati. “Tidakkah meme membohongi
saya, me Lutung? “ Aduh kenapa Putri seperti itu. Memangnya saya seberani itu
kepada Tuan Putri. Ayo ambil berasnya, saya mau mencari kayu bakar ayo kita
masak. “ Diambillah berasnya sama Raden Galuh, Si Lutung mencari kayu bakar.
Sesudah ,mendapatkan kayu bakar lalu Raden Galuh masak.
Diceritakan sudah matang, makanlaj
Raden Galuh. Sesudah memakannya baru Raden Galuh merasa enakana. Singkat cerita
setiap hari Si Lutung ke rumahnya Si Raksasa meminta beras. Bertanya Si Raksasa
kepada Si Lutung :” Lutung “” Iya kakek.” “ sudah besarkah Raden Galuh. “ Sudah
kakek. Besok malam saya akan membawanya kesini. Janganlah kakek memakai sembe.
Orang beliau takut dengan sembe, nanti Beliau tidak mau kesini. Sekarang kasi
dulu saya beras, sedikit lebih banyak. Kasi saya minta cetik, akan saya pakek
nyetik Raden Galuh. “ Baru begitu kata Si lutung senang hati Si Raksasa, lalu
diambilkannya satu sok beras, dan cetik dikasi Si Lutung.” Ini ambillah
berasnya, ini cetiknya!” besok sorean bawa kesini Raden Galuh, jangan
berbohong. “ iya “. Diambillah beras dan cetiknya oleh Si Lutung, lalu dengan
cepat dia pulang membawa beras. Sesampainya di rumah, berkatalah Raden Galuh: “
ini mengapa banyak sekali meme membawa beras? “
Si Lutung menjawab : “ Akan saya jadikan tepung, akan saya jadikan jajan,
jajan manusia-manusiaan, supaya seperti Raden besarnya, akan saya isi dengan
cetik. Besok malam saya akan menemui Si Raksasa. Supaya dikiranya Raden Dewa. “
Iya kalau begitu ayo kita jadikan tepung sekarang. “ Ayo Raden Ayu. “
Menepunglah Raden Galuh dengan Si Lutung. Esok pagi membuatlah jajan
manusia-manusiaan sebesar Raden Galuh. Kepalanya, didalam berisi kelapa 1 buah
yang sudah diisikan cetik.
Diceritakan nanti malam Si Lutung
kerumahnya Si Raksasa membawa jajan manusia-manusiaan. Sesampainya di depan
rumah, Si Lutung berteriak : “ Kakek, kakek.” Siapa itu, Si Lutung? “ Iya
Kakek. Cepat matikan sembenya. Ini saya mengajak Raden Galuh, orang dia takut
dengan sembe, nanti dia menangis. Dimatikanlah sembenya sama Si Rangsasa. “ Ayo
cepat bawa kesini Raden Galuh, sudah saya matikan sembenya. Masuklah Si Lutung.
“ Ambillah Raden Galuh, kakek! “Diambillah boneka Raden Galuh oleh Si Raksasa.
“ Tinggalkan Kakek, saya pulang. “Iya pulanglah, kamu tidak minta pisang? “
Tidak kakek, tak tinggal dah. “ Pergilah Si Lutung pura-pura pulang, lalu
melompat ke atas.
Diceritakan besok paginya, Raden
Galung ke rumahnya Si Raksasa bersama Si Lutung. Sesampainya disana, didapati
bangkae Si Raksasa terlentang. Lalu dibakarnya bangkai Si Raksasa disana.
Sesudah dibakar, Si Raksasa menjelma menjadi Dewa, dan berkata kepada Raden
Galuh : “ Anaku Galuh Daha, kamu berbaik hati membakar ayah. “ Bersabar lagi
sebentar tinggal disini. Suatu saat akan datang kakakmu Si Raden Mantri Koripan
kesini, disana kamu akan menemukan kebahagiaan. Setelah selesai berkata begitu,
lalu Beliau menghilang, hilang tanpa bekas.
Singkat cerita sudah lama Raden
Galuh disana sama Si Lutung, sekarang diceritakan Ida Mantri Koripan pergi
berburu, diikuti oleh patih dan banyak perjurit, dan membawa anjing pelacak.
Keliling Beliau di tengah hutan, tidak mendapatkan buruan, lalu sampailah
Beliau di depan gubuk Raden Galuh.
Diceritakan
SI Lutung sedang mencuci, memcuci pakeannya Raden Galuh, disana di pancoran
sebelah gubuk sambil bernyanyi :” Koplek ia ae koplek, nama Beliau Raden Galuh.
Jelek ya jelek mau saya pertemukan dengan orang ganteng. Disaat Si Lutung
mencuci, dicarilah sama anjing dan di koyak-koyak. Lalu Si Lutung mati. Karena
ribut anjingny menggonggong, menengoklah Raden Galuh, dilihatlah orang ramai-ramai
disana, masuklah lagi Raden Galuh. Ida Raden Mentri berkata kepada Sang Patih:
“ Kakak Patih, Kakak Patih, masuklah ke dalam, minta air! “ Iya Ratu Dewa
Agung. Masuklah Sang Patih. Baru sampai di dalam, terkejudlah Sang Patih karena
ada gadis remaja cantik sedang sendirian. Dengan cepat Patih keluar dan
berbicara kepada Raden Mantri. “ Ratu Agung Mantri ada gadis cantik di dalam
sendirian. “ Masuklah Raden Galuh dengan prajuritnya. Bertemulah Raden Mantri
disana dengan Raden Galuh. Ditanyailah Raden Galuh oleh Raden Mantri, disana
Raden Galuh menceritakan dirinya. Lalu peluklah Raden Galuh olih Raden Mantri
dan berkata: “ Aduh, kamulah adik ku,. Sayalah Si Mantri Koripan, ayo ikut
pulang ke Koripan,” Iya saya akan ikut kakak. Sudah begitu, sekarang Raden
Galuh membicarakan Si Lutung : Kenapa meme Lutung lama sekali saya suruh
mencuci.” Lalu ada prajurit yang mengatakan, Si Lutung sudah mati direbut
anjing. Baru didengarnya prajurit berkata seperti itu, menangislah Raden Galuh,
sedih sekali Raden Galuh karena hutang budinya terlalu besar kepada beliau.
Tidak diceritakan Raden Galuh sedih,
dikatakan Raden Mantri dan Raden Galuh, sudah berjalan menuju pulang diikuti
oleh semua para perajurit Beliau. Tidak diceritakan dijalanan, diceritakan
sudah sampai di istana, lega sekali pikiran Ida Sang Prabhu dan Prameswari,
karena anaknya datang mengajak Raden Galuh. Dengan cepat Beliau mengabari ke
Daha, memberitahukan kalau anaknya, Raden Galuh sudah di Koripan, ditemukan di
tengah hutan oleh Raden Mantri. Legalah Ida Sang Prabu, lalu Beliau berangkat
ke Koripan dengan Ida Prameswari.
Singkat cerita, saat hari baik,
disana Ida Raden Mantri menikah dengan Raden Galuh Daha.
D.
Sinopsis
/ ringkasan secara singkat :
Kacerita
Sang Prabu di Daha madue okan asiki istri. Prabu di Koripan madue masih oka
asiki lanang. Kacerita mangkin di Daha, Raden Galuh Daha malali kataman kasarengin
antuk panjeroan Idane. Sedeng malali ditaman kenken unduke ada ujan angin
prajanian gumine peteng linget. Ditu lantas mapalasan Ida Raden Galuh teken
panjeroane. Panjeroane mewali ka puri, Ida Raden Galuh ulung ditengah alase, ditu
lantas Ida kacunduk sareng Sampi Wadak. Sampi Wadak ngajak Raden Galuh
malinggih di umahne. Sabilang wai Sampi Wadak ngalihang ajeng-ajengan baange
Raden Galuh apang enggala mokoh, nyanan lamun suba mokoh mare lakar tadahe.
Kacerita sedek dina anu ade lantas Me Lutung melali di duur gook ne Sampi
wadak, ditu lantas ia nepukin Raden Galuh tur ngorain mangda gelis makaon.
Mangkin Raden Galuh sampun malinggih di umahne Me Lutung. Ditu ia kaengkebang
uli Sampi Wadak mangde tusing tadahe. Kacerita Sampi Wadak ngalih-alihin Raden
Galuh, ia metakon ajak Me Lutung. Krana Me Lutung madue akal liu anggen
melog-melogin Sampi Wadak, Raden Galuh dados bebas uli Sampi Wadak. Sasubane
Sampi Wadak mati ditu ia tunjele ajak Raden Galuh, suud katunjel Sampi Wadak
dadi Dewa tur ngandika teken Raden Galuh ngorahang mani puan Raden Galuh lakar
kacunduk teken misanne ane madan I Mantri Koripan.
Kacerita
jani sai kedis-kedise ke umahne Me
Lutung ngabe ajeng-ajengan bange Raden Galuh. Ditu ia pade girang mecande.
Krana sube mekelo Raden Galuh ngoyong di jumahne Me Lutung telah woh-wohane ane
ade dipaek-paek ditu, jani ngejoh-ngejohang Me Lutung ngalih ajeng-ajengan
baange Raden Galuh. Nepukin lantas Me Lutung kubu, ditu ia ngalih ajeng-ajengan
sabilang wai. Dening pepes ilang-ilang woh-wohanne di kubu, pedih lantas I
Rangsasa ane ngelahang kubune, pasangin lantas jehet di ambah-ambahanne. Me
Lutung kene jehet, ditu ia kadakep baan I Rangsasa lakar tadahe. Krana Me
Lutung takut tadahe, ditu ia majanji lakar nyerahang Raden Galuh ajak I
Rangsasa apang bise lebange. Me Lutung buin ngelah akal anggon melog-melogin I
Rangsasa, ulian dayane Me Lutung sai maan ngabe woh-wohan ajak baas mulih
baange Raden Galuh.
Kacerita
jani I Rangsasa nagih Raden Galuh, ditu lantas Me Lutung nagih Baas lebian ajak
cetik abedik. Neked jumahne, ngae lantas Me Lutung jaja jalema-jalemaan tur isinine cetik. Petenge ento Me Lutung
ngabe jaja jalema-jalemane ka umah ne I Rangsasa. Anjog-anjog I Rangsasa maan
jaja jalema-jalemaan ane kadenange Raden Galuh. Katadah lantas jaja ento teken
I Rangsasa, ditu lantas ia mati krana jajane suba misi cetik. Sasubane I
Rangsasa mati, Raden Galuh teken Me Lutung ke kubune I Rangsasa. Katunjel
bangkene I Rangsasa teken Raden Galuh, ditu I Rangsasa dadi Dewa tur ngandika
teken Raden Galuh ngorahang buin kejep I Mantri Koripan lakar teke ke kubu tur
Raden Galuh lakar nemu bagia.
Gelisin
satua Mantri Koripan maboros katengah alase kasarengin Patih Mantri muah panjak
tur makta cicing sasa-sasa. Krana sampu mailehan ditengah alase tusing maan
buruan, rauh Mantri Koripan diwang pondokne Raden Galuh. Me Lutung sedek
mamanting jogjoge teken cicinge, mati lantas Me Lutung. Patih Mantrine nepukin
Raden Galuh ditengah kubune, ditu ia ngandika teken Mantri Koripan ngorahang
ade anak Luh Jegeg dijumahan. Mulihan lantas
Mantri Koripan teken iringane. Ditu ia kacunduk teken Raden Galuh. Katakenin
Raden Galuh antuk Raden Mantri. Lantas Raden Galuh nuturang raga. Kasaup I
Raden Galuh tur ajakine mantuk. Neked di Puri , kenak pesan kayun Ida Sang
Prabu kalih Prameswari, baan okane rauh ngajak I Galuh Daha. Prajanian lantas
Ida maputusan ka Daha, nguningayang okan Idane, Raden Galuh suba di Koripan,
kakeniang dialase antuk Raden Mantri. Kenak Ida Sang Prabu Daha, lantas lungan
ka Koripan. Gelisin satua, dina rahayu Raden Mantri teken Raden Galuh
masakapan.
E.
Analisis
Satua (Struktur Intrinsik)
1.
Judul : Sampi Wadak
2.
Tema: Kesabaran
3.
Suduk pandang: Orang pertama pada kata
sandang : (nira, titiang, ake, icang) dan
orang ketiga pada kata sandang : (ia, cai)
4.
Alur Cerita : maju
5.
Tokoh :
ü Tokoh
Utama: Raden Galuh Daha, Sampi Wadak, I Lutung, dan Ida Raden Mantri Koripan
ü Tokoh
Sampingan : Kaka Patih, Parekan, I Nginten dan I Ngemban, Prabhu Daha,
6.
Penokohan :
ü Raden
Galuh Daha: penyabar, lapang dada, pintar mengambil keputusan, disukai
orang-orang disekelilingnya, baik dan murahati.
ü Sampi
Wadak : Mengandalkan tenaga, jahat, licik dan bodoh.
ü I
Lutung : Baik Hati, suka menolong, pintar bersiasat dan rela berkorban.
ü Ida
Raden Mantri Koripan : Baik, Suka menolong.
7.
Amanat :
ü Kita
sebagai manusia supaya selalu sabar dalam menghadapi segala cobaan hidup.
ü Kalau
sudah jodoh pasti akan bertemu, tidak mungkin jodoh itu lari kemana-mana
Tidak ada komentar:
Posting Komentar